Bu aralar en çok zorlanılan konunun finansal okuryazarlık olduğunu gözlemliyorum. Malum enflasyon konusunda dünya lideri bir ülkede yaşıyoruz. Keşke bu tam tersi bir birincilik olsa idi.

Dün aldığımız ürünün bugün fiyatı %5-10 zamlı oluyor. Her gün belki de bazı sektörlerde her saat zam geliyor ürünlere.

Hal böyle iken, bütün bunlara rağmen ‘nasıl oldurabilirim’ zihin duruşunu korumak kolay değil. Ama mümkün. Bu da gelire odaklanan yani büyüme odaklı zihin duruşu. Growth Mindset vs Fixed Mindset dedikleri konudan bahsedeceğim.

Bu arada bu konularla ilgili harika hap bilgiler ve çok içimizden güncel deneyimleri ile Mert Başaran’ın Küçük İşler, Büyük Özgürlükler kitabını tavsiye ederim.

Bütçe yapmak gerçekten sıkıcı mı?

Şimdi gelelim bütçe konusuna. Öncelikle bütçe dediğimizde bazı iş sahiplerinin aklına sadece şimdiye kadar yapmış olduğu ya da aylık giderlerinin geldiğini görüyorum. Gider demek limit demek. Bu sebeple de paramız varsa yani limitimiz varsa harcarız ya da ödemelerimi yapacak param bankada olduğu sürece bütçe yapmama gerek yok gibi bir zihniyet hâkim.

Bakış açısının ‘gider odaklı’ olması demek yürürken önündeki çite bakmak demek. Başka bir deyişle engellere bakarsak göreceğimiz tek şey engeller, limitler olacaktır. Halbuki, bütçe dediğimiz şey aslında pazarlama ve satış planımızın rakamsal açılımından başka bir şey değildir. Yatırım bütçesi, vb gibi farklı bütçeler de yapılabilir tabi. Burada benim kastettiğim basit yıllık gelir gider bütçesi. Büyük şirketlerde bu iş iş birimi ya da departman seviyesinde gelir, gider olarak yapılır. Bazı departmanlar cost center olduğu için tasarruf bütçeleri de gelir bütçesi olarak düşünülebilir.

Diyeceksiniz ki pazarlama planı ile bütçenin ne ilgisi var? Direkt ilgisi var.

 Bakış açısı öncelikle hangi ay kaç satarım, hangi gelirleri elde edebilirimin aylar, yıllar bazında tahmini olmalı. Bu tahminler pazarın büyüklüğü, ürün, hizmetlerinizin büyüme potansiyelleri, pazardan alacağınız pay, ürün ve hizmetlerinizi destekleyecek ekip sayınız, pazarlama strateji ve taktikleri ile tahmin haline gelir.

Yani en özetle, elde edeceğimiz ciroya hangi pazarlama tanıtım satış yatırımlarını (Harcamalarını) yaparak ulaşabiliriz? Bu da aslında pazarlama ve satış faaliyetleri planınızdan çıkar.

Örnek olarak bir hizmet şirketisiniz. Saat satıyorsunuz. Sizin için zaman en önemli kaynak ve ölçülmesi gereken değer. Kilit müşterileriniz var ve onlara daimî tanıtım yapmanız gerekiyor. Bu tanıtımı araba ile yüz yüze ziyaretler yapan satışçılarınız ile yapabilirsiniz. Ziyaretlerde kullanılacak promosyon malzemeleri de birer yatırımdır. Bunlardan oluşan tanıtım bütçeniz sizin gider bütçenizdir. Ne için gider? En başında satmayı hedeflediğiniz o gelirlere sizi ulaştırmak için yapacağınız harcamalar.

Bu arada aylık gelir tahminlerinde birden fazla gelir kaleminiz de olabilir. Örneğin e ticaret gelirleri, yurtdışı gelirleri, ürün/hizmet detayında gelirler, al sat gelirleri, üretim bazlı gelirler gibi. Bu tahminlerde 3 senaryo hâkim olabilir, iyi, nötr, kötü senaryo gibi. Kötü senaryo satışlarda bazı öngörülerle düşük tahminleri içerir. İyi senaryo her durumun iyi olduğu bir tahmin, nötr de aslında her şeyin aynı kaldığı varsayımıyla olabilir.

Genelde büyük şirketlerde bu 3 senaryoda çalışılabiliyor. Eğer şirketiniz mikro ise, KOBİ ise, en azından bir senaryo ile işe başlamak için bugün doğru bir gün olabilir.

Ama lütfen, bütçe yapmama gerek yok böyle bir ülkede bütçe mi yapılır demeyin. Esas bütçe en zor ortamlarda yapılması şart bir konudur. Bu kadar şirket bu ortamda bile bütçe yapmadığı için zaten aramızdan ayrılıyorlar.

Bütçe demek yapılan harcamalar değil, gelir, gider bütçesi ve gelir gider bütçesine bağlı olarak şirketten nakit giriş çıkışını tahmin edeceğimiz bütçe demektir. Çoğu KOBİ maalesef sadece gelir yani ciro odaklı olduğu, tahsilat odaklı yani nakit odaklı olmadığı için aramızdan birer yıldız gibi kayıp gidiyorlar.

Şirket yönetiminde aslında her şey bütçe ile başlıyor. Bütçe ile yönetiliyor. Bunu idrak etmek bile şirket yönetiminde ciddi bir lig atlatıyor şirketlere.

Bugün bütçemi yapmak istiyorum diyorsanız bir işletme koçu ile iletişim kurabilirsiniz.

Hepinize sizi mutlu eden, karlı çalışmalar dilerim.